[Historyczne ciekawostki] Legenda o kamiennym krzyżu Kielocha Przybyły

Powiadają ludzie: "Kto Krzyż - znak naszego Pan Jezusa - czynnie znieważy, temu ręka uschnie, a to samo się stanie najstarszym potomkom jego, aż do trzeciego pokolenia". Mówią ludzie, że spełniło się to w rodzinie Przybyłów, którzy na swoim gruncie, przy drodze, postawili dawno, dawno temu kamienny krzyż. O krzyżu tym opowiadali ludzie tak:

Hań downi, kie naszą dziedzinę pokrywał las na Zaosiu, na Szerokiej Niwie, na Niwach, na Porębach, na Podkępiu dziedzickim, na Szpluchowcu i Moczydłach, polowali nasi dziedziccy siedlocy na jelenie i sarnioki, ale upolowaną zwierzynę musieli odstawić z powinności panu na zamek w Bielsku. W Czechowicach też był las na Podraju i w Górnych Czechowicach, zwany Górnym Lasem, a także u ujścia rzeki Białki, zwanej Dolnej Lasem czyli Gojem. Tam też dość było rozmaitej zwierzyny i także dziki.

Wiedzieli o tym swojocy Kielocha - Przybyły, zuchwali myśliwi i kłusownicy. Jako rabczycy układali se w głowie, kiedy też takim sposobem i gdzie dopaść takiego dzika.

Pouczował ich gdoś, że z dzikami to nie tak łatwo, i dziki rozszarpać mogą człowieka, jak ich na piyrszy szus nie trefi. Z dzikami nie ma zabawy - pyirszy strzał musi być celny!

Ten gdoś pedzioł im, że każdego dzika położyć można za pyirszym szusem, gdy się go między oczy albo w czoło trefi. W tym też twardy senk - trzeja go dobrze trefić.

Ale jest na to rada - pedzioł ten gdoś. Piyrszy szus bydzie celny, jeśli trefi się z flinty na sto sążni do krzyża w chwili, jak zadzwonią w niedziele w czechowickim kościele w czasie sumy na podniesieniu.

Słowa przewrotnego bajarza zasiały w starym Kielochu - Przybyle niepokój. Po nocach nie sypioł i potajemnie przez okno spoglądoł na krzyż. Myśloł, że już jego rence nie są pewne, a oczy przyćmione starością. Ciągło go jednak do lasu i rzemiosło rabczyka.

W niedziele wymówił się niemocą i do kościoła nie poszedł. Czekał, aż wszyjscy póńdą na Msze świętą. Wtedy schował się w krzokach i czekał na moment, jak ksionc ukaże ludziom Boga ukrytego pod postaciami chleba i wina w czasie podniesienia.

Stary Kieloch - Przybyła przyszykował flinte do szusu i jak usłyszoł dzwonienie na podniesieniu - wylecował do krzyża, pociągnął za cyngiel flinty i strzelił. Trefił do krzyża i ukruszył Panujezusowi na krzyżu prawą dłoń.

Jak ludzie wrócili z kościoła do domu, dziwili się co tak starszemu swojokowi obie rence się bomblają jak martwe i ani palcami, ani rękami ruszać nie mógł.

Żodne znachorki na obumarłe rence nic pradzić nie poterfiły. Nikt nie wiedział, co się to swojokowi stało i ten do śmierci swej kaleką został. Co się to jemu stało wiedzioł tylko ten przewrotny człowiek co mu tak nieszczęśliwie poradził i może ksionc, kieremu przed śmiercią tę zbrodnię w spowiedzi zeznał.

Wymarła w Dziedzicach rodzina Kielochów - Przybyłów. Ostatni potomek męski z tego rodu mioł to nieszczęście, że podczas młocki, gdy wsuwał zboże do młocarni, bęben zerwał mu dłoń u prawej ręki. Miał on też syna Ferdynanda, ale Bóg mu go zabrał, gdy był dzieckiem, bo isto chcioł go uchronić od podobnego nieszczęścio.

Tak za zbrodnie, krzywdy i grzechy popełnione przez przodków cierpieć muszą ludzie, aż do trzeciego i czwartego pokolenia.

Niech Pan Bóg chroni każdego od ciężkiego grzechu, aby następne pokolenia nie musiały cierpieć za winy swych przodków.

***
Tak opowiadała doskonała gawędziarka Anna Puchała (1871-1959), a legendę tę w oryginalnym brzmieniu zapisał Leopold Piesko.