Czechowiccy i dziedziccy harcerze w obliczu II Wojny Światowej

Wrzesień, jak co roku budzi bolesne wspomnienia, przypomina o największej i najkrwawszej z dotychczasowych wojen, skłania do głębokich refleksji. W tym roku mija 70 lat od wybuchu II wojny światowej, jakże bolesnych dla naszego narodu wydarzeń. Odchodzą od nas bezpośredni świadkowie tamtych dni, ofiary hitlerowskiej machiny zagłady.

W pamięci ludzi zacierają się powoli, nie tylko koszmarne sceny z rozstrzeliwań ludności cywilnej, eksterminacji więźniów w obozach zagłady, ale także bohaterskie postawy i czyny wielu Polaków. Byli wśród nich czechowiccy i dziedziccy harcerze. Ta kilkunastoletnia młodzież spod znaku lilijki, przed którą otwierało się życie, wierna harcerskiej przysiędze, stanęła do obrony Ojczyzny. O tych faktach nie wolno zapomnieć, tym bardziej, że wiele bohaterskich czynów zaczyna ginąć w mrokach niepamięci.

(...)

Wobec coraz bardziej widocznego zagrożenia Polski ze strony hitlerowskich Niemiec, Naczelniczka Harcerek hm. Maria Krynicka wydała rozkaz nakazujący rozpoczęcie przygotowań do obrony kraju. Starsze harcerki były przygotowywane do pełnienia służby: w łączności, sanitarnej, gospodarczej, opieki nad dziećmi. Jednym z ośrodków gdzie takie szkolenia prowadzono była Szkoła Instruktorek Harcerskich na Buczu koło Górek Wielkich. Dziewczęta zostały także przeszkolone przez miejscowych lekarzy w zakresie udzielania pierwszej pomocy.

24 września 1938 roku powołano Pogotowie Harcerek. W Hufcu Żeńskim Czechowice-Dziedzice komendantką Pogotowia została phm Wanda Mrózek. Jego siedzibą był budynek szkoły Powszechnej III na Lipowcu. W lipcu 1939 roku harcerki kopały rowy strzeleckie wzdłuż drogi wiodącej do rafinerii. Pełniły dyżury w punktach sanitarnych mieszczących się każdej szkole. Stanisława Janik obsługiwała punkt obserwacyjny zorganizowany w Urzędzie Gminy w Dziedzicach, który uległ likwidacji 2 września 1939 roku.

Harcerze z drużyny działającej przy Szkole Powszechnej w Dziedzicach zostali przeszkoleni w zakresie pierwszej pomocy oraz obrony przeciwlotniczej. To oni obsługiwali przeciwlotniczy punkt obserwacyjny usytuowany w Szkole Powszechnej w Dziedzicach, który był połączony z punktem odbiorczym w Urzędzie Gminy.

Po wybuchu wojny w 1939 roku harcerki otrzymały zadanie ratowania książek z bibliotek szkolnych i publicznych. Książki zabierały do domu i ukrywały je u krewnych i znajomych. Ratowały cenne pomoce naukowe oraz harcerski sprzęt. Z narażeniem życia pomagały jeńcom polskim, których znaczną ilość Niemcy umieścili na terenie brykietowni w Dziedzicach. Zbierały wśród mieszkańców Czechowic, Dziedzic, Żebraczy, Ligoty, Bronowa artykuły spożywcze i prowadziły dożywianie jeńców. Dostarczały im równie leki, udzielały pomocy sanitarnej, pisały listy do rodzin, udzielały informacji, dostarczały cywilnych ubrań.

Gdy Czechowice i Dziedzice zostały wcielone do III Rzeszy terror okupanta jeszcze bardziej się nasilił. Prowadzenie działalności konspiracyjnej było bardzo niebezpieczne, a każde wyjście z domu mogło być ostatnim. Mimo to harcerki pod kierownictwem swej hufcowej Wandy Mrózek zaczęły prowadzić tajne nauczanie, roznosiły ulotki. Pomagały rodzinom aresztowanych w 1940 roku Polaków podczas akcji skierowanej przeciw polskiej inteligencji pod kryptonimem "Noc i mgła". Po uruchomieniu obozu w Oświęcimiu w maju 1940 roku prowadziły zbiórkę żywności i leków dla więźniów.

Wojenne losy harcerzy były różne. Wojna odebrała im poczucie bezpieczeństwa, ale nigdy nie odebrała nadziei. Walczyli w armii polskiej i partyzantce, działali w konspiracji. Pierwszy wers hymnu harcerskiego brzmi: "Wszystko co nasze Polsce oddamy". Ci młodzi ludzie podjęli walkę w imię wolności, ofiarując Ojczyźnie to co mieli najcenniejsze-własne życie. Niech kolejna rocznica wybuchu II Wojny Światowej stanie się okazją do przypomnienia tych młodych bohaterów spod znaku lilijki, którzy odeszli w tą straszną wojnę na "Wieczną Wartę."

• Alojzja Hyla (29 lat) - zginęła w obozie w Oświęcimiu w 1944 roku
• Stanisława Janik (23 lata) - zmarła w 1941 roku po ciężkich przeżyciach
• Tadeusz Basilides (19 lat) - poległ w obronie ojczyzny 8 września 1939 roku w Pietrzykowicach koło Tarnowa.
• Kazimierz Bocian (20 lat) - rozstrzelany w obozie w Oświęcimiu w 1943 roku
• Stefan Bocian (25 lat) - zginłą podczas ewakuacji więźniów z Oświęcimia w 1945 roku
• Franciszek Borgieł ( w 1939 roku miała 18 lat)- zginął zastrzelony przez esesmana w czasie próby ucieczki podczas ewakuacji obozu w Jaworznie k/ Rybnika
• Marian Grzyb (25 lat) - zastrzelony przez policjantów na dworcu w dziedzicach 1 listopada 1939 roku.
• Tadeusz Hyla (w 1939 roku miała 19 lat) - ostatnia wiadomość o nim pochodzi z obozu koncentracyjnego w Mysłowicach z sierpnia 1944 roku.
• Władysław Antoni Kieloch (25 lat) - zginął w obozie w Oświęcimiu w 1944 roku.
• Zbigniew Krótki (20 lat) - został stracony w 1945 roku podczas ewakuacji obozu w Buchenwaldzie.
• Leopold Leśniawa (30 lat) - w 1942 roku zamordowany podczas masowej egzekucji w Cieszynie.
• Mieczysław Łaszczok (20 lat) - rozstrzelany w Starym Bielsku w listopadzie w 1939 roku.
• Erwin Marekwica (23 lata) - zginął w 1944 roku w bitwie pod Monte Cassino
• Zbigniew Piernik (19 lat) - zginął podczas bombardowania w 1944 roku.
• Otto Schubert (23 lata) - zmarł na tyfus w 1942 roku w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.
• Władysław Sokół (21 lat)- walczył w oddziale AK, zginał w akcji bojowej w 1944 roku we wsi Biała nad Dunajcem.
• Kazimierz Sznapka (19 lat) - walczył oddziale AK, zginął w akcji bojowej w 1944 roku w Łabowej.
• Roman Żoczek (24 lata)- zmarł w październiku 1939 roku z ran odniesionych w bitwie pod Kockiem