Wiadomości
- 2 marca 2025
- wyświetleń: 6332
[FOTO] "Dom Robotniczy" w Czechowicach-Dziedzicach. Skrawki pamięci
W zbiorach czechowickiej Izby Regionalnej, pośród różnych dokumentów i szpargałów, znalazłem ciekawe materiały dotyczące Domu Robotniczego w Czechowicach-Dziedzicach, które chciałbym Państwu zaprezentować.
Dokument I
Opis I części Domu Robotniczego w Czechowicach, w którym znajdowały się następujące pomieszczenia:
- duża sala na 400 miejsc siedzących (4 przechody, 2 środkowe i 2 koło ścian),
- na przodzie - duży westybul, w którym znajdowało się kilka mniejszych pomieszczeń, ubikacje, kasa i garderoba oraz drewniana klatka schodowa prowadząca na pierwsze piętro, gdzie znahdowała się salka konferencyjna, a nad nią na poddaszu jeden duży pokój z balkonem,
- w tyle za dużą salą - duża scena + dwa boczne pokoje, nad którymi znajdowało się mieszkanie, składające się z dużej kuchni mniejszego pokoju.
W pierwszej połowie 1921 roku, kiedy został utworzony w Czechowicach sekretariat okręgowy Związku Zawodowego Robotników Przemysłu Chemicznego, a sekretarzem okręgu śląsko-żywiecko-wadowickiego został towarzysz Andrzej Czuma, zostało również założone Stowarzyszenie "Dom Robotniczy". Opracowano Statut, wybrano zarząd stowarzyszenia i przystąpiono do budowy tego domu wg opracowanego planu przez miejscowego budowniczego Franciszka Borgieła, na zakupionej w 1920 roku parceli jednomorgowej.
Budową kierował majster murarski Obywatel Staniek, mając do pomocy dwóch wykwalifikowanych pomocników murarskich. Wszystkie zakupy materiałów budowlanych i dostarczanie ich na teren budowy, jak i też organizowanie ochotniczych brygad pomocy, bezpłatnie przy tej budowie, prowadził stale ofiarny założyciel i codzienny wykonawca tego domu tow. Paweł Szermański, ślusarz z rafinerii "Vacuum", który był skarbnikiem zarządu.
Fundusze na cel budowy powstawały z dobrowolnego oddania jednodniowego zarobku, oddania czystego zysku z urządzanych uroczystości, zabaw, festynów i dobrowolnych opodatkowań innych dochodów. Najlepiej z tych zobowiązań wywiązywały się zarządy oddziałów Związku Chemików, dwóch rafinerii nafty, a szczególnie oddział w rafinerii "Vacuum".
Z wpłaconych kwot od razu dokonywano zakupu materiałów budowlanych, więźb i desek oraz papy i gwoździ, okien i drzwi.
Do wiosny 1923 roku mieliśmy wszystek potrzebny materiał na miejscu budowy, za który wszystkie rachunki były zapłacone. Potrzeba było jeszcze kupić podłogi, legary i deski.
Dyrekcje rafinerii delegowały bezpłatnie po 2 murarzy i pomocników, a po zakończeniu prac murarskich, po 2 cieśli i pomocników do wykonania więźby oraz dachu.
Materiał do budowy rusztowań, drabiny i foszty wypożyczono od Spółdzielni Spożywców "Życie" w Czechowicach, która zobowiązała się pokryć z własnych funduszów prace tynkowania ścian w dużej sali.
Wszelkie prace zostały zakończone w październiku 1923 roku.
Zaznacza się, że z tytułu wyżej wymienionych robót nie mieliśmy żadnych zobowiązań płatniczych.
Autorem powyższego raportu, przytoczonego w oryginale był najprawdopodobniej Józef Jarek (Czechowice-Dziedzice, ul. Puszkina nr 8), ktory pracował w Domu Robotniczym.
Dyrekcje rafinerii delegowały bezpłatnie po 2 murarzy i pomocników, a po zakończeniu prac murarskich, po 2 cieśli i pomocników do wykonania więźby oraz dachu.
Materiał do budowy rusztowań, drabiny i foszty wypożyczono od Spółdzielni Spożywców "Życie" w Czechowicach, która zobowiązała się pokryć z własnych funduszów prace tynkowania ścian w dużej sali.
Wszelkie prace zostały zakończone w październiku 1923 roku.
Zaznacza się, że z tytułu wyżej wymienionych robót nie mieliśmy żadnych zobowiązań płatniczych.
Autorem powyższego raportu, przytoczonego w oryginale był najprawdopodobniej Józef Jarek (Czechowice-Dziedzice, ul. Puszkina nr 8), ktory pracował w Domu Robotniczym.
Dokument II
Do powyższego dokumentu dołączony był życiorys Józefa Jarka, który we fragmentach przytoczę (także zachowując oryginalne zapisy):
Urodziłem się 8 marca 1888-go roku w Morawskiej Ostrawie, jako sym Marii z domu Wieczorek i Michała Jarka. Rodzice moi byli obywatelami ówczesnej monarchii austro-węgierskiej, narodowości polskiej. W 1893-cim roku rozpocząłem naukę w miejscowej szkole podstawowej i po ukończeniu w niej 5 klas przeszedłem do trzyletniej szkoły wydziałowej. Ukończywszy naukę w 1901 roku zacząłem pracować w Witkowickich Zakładach Hutniczo-Metalurgicznych, jako robotnik, najpierw na wydziale szamotów, potem na oddziale kotłów.
W 1905 roku wstąpiłem do Klasowego Związku Metalowców i od tej daty brałem czynny udział w pracy związkowej. W 1906 roku przeniosłem się do Czechowic i tu pracowałem w rafinerii nafty "Vacuum Oil Comp.".
7 sierpnia 1907 roku, jako młody czeladnik, musiałem, zgodnie z panującym wowczas zwyczajem i tardycją, wyruszyć w podróż dla zdobywania praktyki w moim zawodzie kotlarskim. Pracowałem kolejno w Wiedniu, Koprzywnicy, Ostrawie, Budapeszcie, Drohobyczu, Borysławiu, Krośnie, w Schulau-Hamburgu, w Oslebshahausen-Bremie, we Frydku, Orłowej, Krakowie, Bielsku i na koniec osiadłem w Czechowicach i tu założyłem rodzinę.
Brałem czynny udział w następujących strajkach: w 1907 r. w rafinerii nafty "Vacuum" w Czechowicach, w 1907 r. w Fabryce Parowozów we Floridsdorfie-Wiedniu i w rafinerii "Vacuum" w Oslebshausen-Bremen. W ten sposób pracowałem aż do wybuchu I wojny światowej.
W 1914 roku zostałem powołany do wojska austriackiego i walczyłem na froncie wschodnim. Od marca 1915 roku byłem w niewoli rosyjskiej, z której wróciłem dopiero w 1920 roku.
Po powrocie z niewoli wróciłem do rodziny w Czechowicach, podjąłem pracę w rafinerii "Vacum Oil oraz wróciłem do pracy w ruchu robotniczym...
Reprezentowałem Związek Chemiczny na Zjazdach Związków Zawodowych w kraju i zagranicą, m.in. w Wiedniu w 1931 roku, w Hanowerze w 1929 roku i 1937 w Genewie.
"Szczególną troską otaczałem "Dom Robotniczy" w Czechowicach, siedzibę ruchu robotniczego, z którego praca socjalistyczna promieniowała na cały Śląsk Cieszyński, pow. Żywiec i Oświęcim.
Objąłem administrację "Domem Robotniczym" w 1929 r., kiedy Dom był zaniedbany, zadłużony, wyjednałem fundusze na kapitalny remont i przebudowę oraz na spłatę długów i unowocześnienie urządzenia Kina związkowego...".
W okresie okupacji Niemcy zamknęli "Dom Robotniczy" dla Polaków i wyśiedlili mieszkające w nim rodziny Józefa Karka, Franciszka Bociana i Michała Bromnika.
W okresie okupacji pracowałem zarobkowo na dworcu kolejowym, w charakterze księgowego. Po wyzwoleniu pracowałem w Kinofikacji i w Walcowni Metali "Dziedzice", skąd odszedłem na emeryturę w 1958 roku.
W 1905 roku wstąpiłem do Klasowego Związku Metalowców i od tej daty brałem czynny udział w pracy związkowej. W 1906 roku przeniosłem się do Czechowic i tu pracowałem w rafinerii nafty "Vacuum Oil Comp.".
7 sierpnia 1907 roku, jako młody czeladnik, musiałem, zgodnie z panującym wowczas zwyczajem i tardycją, wyruszyć w podróż dla zdobywania praktyki w moim zawodzie kotlarskim. Pracowałem kolejno w Wiedniu, Koprzywnicy, Ostrawie, Budapeszcie, Drohobyczu, Borysławiu, Krośnie, w Schulau-Hamburgu, w Oslebshahausen-Bremie, we Frydku, Orłowej, Krakowie, Bielsku i na koniec osiadłem w Czechowicach i tu założyłem rodzinę.
Brałem czynny udział w następujących strajkach: w 1907 r. w rafinerii nafty "Vacuum" w Czechowicach, w 1907 r. w Fabryce Parowozów we Floridsdorfie-Wiedniu i w rafinerii "Vacuum" w Oslebshausen-Bremen. W ten sposób pracowałem aż do wybuchu I wojny światowej.
W 1914 roku zostałem powołany do wojska austriackiego i walczyłem na froncie wschodnim. Od marca 1915 roku byłem w niewoli rosyjskiej, z której wróciłem dopiero w 1920 roku.
Po powrocie z niewoli wróciłem do rodziny w Czechowicach, podjąłem pracę w rafinerii "Vacum Oil oraz wróciłem do pracy w ruchu robotniczym...
Reprezentowałem Związek Chemiczny na Zjazdach Związków Zawodowych w kraju i zagranicą, m.in. w Wiedniu w 1931 roku, w Hanowerze w 1929 roku i 1937 w Genewie.
"Szczególną troską otaczałem "Dom Robotniczy" w Czechowicach, siedzibę ruchu robotniczego, z którego praca socjalistyczna promieniowała na cały Śląsk Cieszyński, pow. Żywiec i Oświęcim.
Objąłem administrację "Domem Robotniczym" w 1929 r., kiedy Dom był zaniedbany, zadłużony, wyjednałem fundusze na kapitalny remont i przebudowę oraz na spłatę długów i unowocześnienie urządzenia Kina związkowego...".
W okresie okupacji Niemcy zamknęli "Dom Robotniczy" dla Polaków i wyśiedlili mieszkające w nim rodziny Józefa Karka, Franciszka Bociana i Michała Bromnika.
W okresie okupacji pracowałem zarobkowo na dworcu kolejowym, w charakterze księgowego. Po wyzwoleniu pracowałem w Kinofikacji i w Walcowni Metali "Dziedzice", skąd odszedłem na emeryturę w 1958 roku.
W 1945 roku "Dom Robotniczy" wznowił swoją działalność. Już 11 lutego tegoż roku, po południu, odbył się tu wiec, na którym wybrano członków Tymczasowej Rady Narodowej. Wiosną wznowiono działalność kina "Świt".
Do tekstu dołączyłem zdjęcia z lat przedwojennych, powojennych i z lat 70. XX wieku, kiedy postawiono nowy budynek "Domu Robotniczego". Fotografie pochodzą ze zbiorów Teresy Bierskiej (panieńskie nazwisko) i Izby Regionalnej w Czechowicach-Dziedzicach.
Ciąg dalszy nastąpi...
Historyczne ciekawostki
Odkurzamy stare zdjęcia i niezwykłe historie mieszkańców Czechowic-Dziedzic oraz okolicznych miejscowości sprzed lat. Jeśli chcesz otrzymywać powiadomienia o nowych artykułach z tematu "Historyczne ciekawostki" podaj
Dzisiaj"Dla Ciebie Polsko i dla Twej chwały". Wyjątkowa wystawa w MDK
Gorący tematPowrót do przeszłości dzięki "magicznej skrzyneczce". To był wieczór pełen wspomnień
Gorący temat[FOTO] "Dom Robotniczy" w Czechowicach-Dziedzicach. Skrawki pamięci
Za namiSpacer historyczny dotyczący bitwy o Dziedzice w 1945 roku
OSP Bronów ma 100 lat. W internecie można znaleźć kronikę jednostki prowadzoną od 1925 roku
Powstał nowy projekt. Przybliża historię działań wojennych w Dziedzicach, Bestwinie i okolicach
Komentarze
Zgodnie z Rozporządzeniem Ogólnym o Ochronie Danych Osobowych (RODO) na portalu czecho.pl zaktualizowana została Polityka Prywatności. Zachęcamy do zapoznania się z dokumentem.