[Historyczne ciekawostki] O początkach Górnika Czechowice

Początkowo zawodnicy nie byli zrzeszeni w żadnym klubie, działali samodzielnie i samorzutnie, korzystając czasem ze wsparcia, działającej przy kopalni sekcji Ligi Morskiej i Kolonialnej. Od początku lat 30-tych XX wieku organizowała ona uroczystości Święta Morza. Odbywały się one na rzece Iłownicy i na Wiśle. Od 1935 obchody Święta Morza zaczęto organizować na "Kopalnioku", podczas których odbywały się pokazy kajakarskie oraz wyścigi kajakowe. W tym samym roku, z inicjatywy zarządu kopalni i władz samorządowych, wybudowano na stawie przy kopalni "Silesia" latarnię morską (w zakątku północno-zachodnim). Latarnia została zniszczona przez Niemców, w 1939 roku.

Imprezy organizowane na "Kopalnioku", o charakterze sportowym, rekreacyjnym, rozrywkowym, widowiskowym oraz patriotycznym, gromadziły tłumy kibiców, turystów, uczestników imprez patriotycznych, z Żebraczy, Czechowic, Dziedzic, Zabrzega, Ligoty, Bielska, Białej, Kaniowa, Bestwiny, Pszczyny, Goczałkowic, ze Śląska i Małopolski.

Pierwszy kajak skonstruowali, w 1934 roku, wzorując się na kajakach wojskowych, Roman Gorczyca, Leopold Grzywacz i Władysław Hereda. Kajak wykonano z desek i pokryto go grubą warstwą asfaltu. Kajak wyposażony był w wiadro do wylewania wody.

Kiedy zespół konstruktorów został wzmocniony przez Emila Folwarcznego i rozpoczęli oni budować kajaki turystyczne, dwuosobowe, ze sklejki, wzorując się na konstrukcjach stosownych w innych klubach na Śląsku, w Małopolsce i w Czechosłowacji.

Pierwsze zawody kajaków (turystycznych) odbyły się jesienią 1935 roku. Z udziałem zawodników ze śląskich i krakowskich klubów. Pierwsze miejsce w tych zawodach zajęła dwójka z czechowickiego klubu, w składzie Emil Folwarczny i Ludwik Maj. W kolejnych swych startach, duet Folwarczny-Maj, wielokrotnie wygrywali i stawali na różnych stopniach podium, zdobywając m.in III miejsce na Mistrzostwach Polski. Od roku 1936 do wybuchu II wojny światowej, zawody kajakowe odbywały się w Czechowicach co roku. Kajaki i sprzęt sportowy były własnością zawodników. Z własnych oszczędności budowali kajaki, uniformy sportowe i opłacali starty w zawodach. Sponsorami kajakarzy byli pracownicy kopalni "Silesia" (Marian Sedlaczek, Kazimierz Tyrlik i Bazaniak), którzy jeździli z kajakarzami na zawody i często żywili ich za własne pieniądze. Mimo tych trudności, miłośników kajakarstwa ciągle jednak przybywało, w momencie wybuchu wojny klub dysponował 30 kajakami.

Prócz wyżej wymienionych do najlepszych zawodników klubu w okresie międzywojennym należeli: Rudolf Kóska, Rudolf Biel, Józef Duc, Michał Dychus, Jan Dzida, Józef Janusz, Stefan Miodoński, Franciszek Stawowczyk i Tadeusz Wójcik. Kajakarze i działacze sportowi z Czechowic i Dziedzic, powołali do życia, 3 sierpnia 1937 roku, klub "Górnik Czechowice".

W 1938 roku klubowicze zbudowali pierwszy kajak turystyczny jednoosobowy, na który przesiadł się Emil Folwarczny. Podczas zawodów kajakowych podczas Święta Morza odbywających się na "Kopalnioku", Folwarczny pokonał Mistrza Polski, w jedynkach, Wilkosza. Pokonany mistrz wycofał się po tej porażce z uprawiania sportowego kajakarstwa.

Podczas okupacji niemieckiej działalność klubu została zawieszona, a sprzęt sportowy przekazano niemieckim organizacjom młodzieżowym. Kajaki, z takim zapałem zbudowane i z taką pieczołowitością przechowywane przez polskich zawodników, w krótkim czasie zostały zniszczone.

Reaktywacja działalności kajakowej nastąpiła dopiero we wrześniu 1945 roku, z inicjatywy Emila Folwarcznego, Leopolda Grzywacza, Józefa Janusza, Stefana Miodońskiego, Wojciecha Mrowca, Jana Florka, Eryka Anuszewskiego, Ferdynanda Mola, Franciszka Olmy, Władyslawa Blachety, Andrzeja Hadydonia, Władysława Kuleszy, Henryka Rumana, Tadeusza Wójcika i Huberta Waleckiego, pod nazwą Klub Kajakowy "Czechowice".

W 1946 roku, działacze klubu, zorganizowali zabawę karnawałową, na ktorej zbierano fundusze na kupno baraku drewnianego. Zgromadzone pieniądze przeznaczono na wystawienie baraku na brzegu stawu "Kopalniok", w odległości 10 m na południowy -zachód od kanału prowadzącego do Fabryki Tektury. Zakupiono także znaczne ilości sklejki i przystąpiono do budowy różnych rodzajów kajaków. Zostały także wznowione treningi. Klub finansowano ze środków kopalni "Silesia", a zawodników dość często zatrudniano na etatach kopalnianych.

W 1946 przyszły pierwsze sukcesy sportowe: Emil Folwarczny, w jedynkach - 3 na Mistrzostwach Polski; Miodoński i Janusz, w dwójce - zajęli 4 miejsce. Folwarczny w jedynce, Biel na składaku oraz Miodoński i Janusz w dwójkach byli nie do pokonania w okręgu katowicko-krakowskim.

W 1947 roku w Czechowicach odbyły się Mistrzostwa Polski, w których udział wzięło ponad 200 zawodników i zawodniczek. Większa część zawodników i działaczy mieszkała w namiotach rozstawionych wokół "Kopalnioka".

Na tych mistrzostwach Emil Folwarczny został pierwszym w dziejach klubu Mistrzem Polski, zdobywając złoty medal w klasie k1w na dystansie 1000m. Miodoński i Janusz , w klasie k2w, zajęli 4 miejsce na dystanise 10 000 m i 5 miejsce na dystansie 1000 m. W tymże roku Folwrczny, w F1, a Miodoński i Janusz w F2 zdobyli tytuły Górskich Mistrzów Polski.

W 1949 klub zmienił nazwę, na Klub Sportowy "Górnik", która to nazwa do dziś się utrzymała. W latach 1953-54, z inicjatywy Wilhelma Chmiela, K. Benszela, E.Folwarcznego, R.Otręby, H.Waleckiego i I. Jaślanka, nad stawem przemysłowym kopalni "Silesia", wybudowano Ośrodek Sportów Wodnych. W kompleksie znalazły się: hangar kajakowy, szatnia z natryskami, warsztat kajakowy i mieszkanie trzypokojowe. W tym okresie klub posiadał: 13 kajaków składanych, 18 kajaków jedynek wyścigowych, 8 kajaków dwójek wyścigowych, 3 kajaki czteroosobowe wyścigowe, 11 kajaków turystycznych, 3 kanadyjki wyczynowe, 4 łodzie motorowe i 3 żaglówki.
Zasłużeni dla klubu zawodnicy, Emil Folwarczny, Antoni Cebula, Jan Kieczka i Stefan Miodoński, otrzymują tytuły Mistrzów Sportu.

W latach 40-tych, 50-tych i 60-tych XX wieku dla czechowickiego klubu tytuły na Mistrzostwach Polski zdobywali: Emil Folwarczny (30 razy tytuł Mistrza Polski, 6x wicemistrzostwo, 4x trzecie miejsce), Jan Kieczka (12; 8; 2), Cebula Antoni (12; 4; 9), Miodonski Stefan (7; 5; 8), Ćwik Leszek (3; 1; 6), Pończówna Cecylia (3;1;1), Jabłoński Bronisław (2; 1; 2), Machalica Adolf (1; 1; 3), Jędryjas Maria (2;0;0), Janusz Teofil (1;0;3), Piróg Henryk (0;3;3), etc.

Czołowi zawodnicy klubu "Górnik Czechowice przewiosłowali na zawodach i treningach następujące dystanse:

• Emil Folwarczny - 82,000 km
• Leszek Ćwik - 48,100 km
• Jan Kieczka - 46,800 km
• Antoni Cebula - 46,800 km
• Stefan Miodoński - 43,200 km
• Henryk Piróg - 31,200 km

W 1965 roku Barbara Cholewa na Mistrzostwach Europy Juniorów w Snagow (Rumunia), wywalczyła dla klubu pierwszy medal rangi międzynarodowej. Pierwszym olimpijczykiem w historii klubu był Ewald Janusz, uczestnik Olimpiady w Meksyku w 1968 roku.

Nadchodzą lata 70-te i 80-XX wieku, tłuste lata dla "Górnika" Czechowice, kiedy klub sięga po tytuły drużynowch Mistrzów Polski, lata pełne medali Mistrzostw Polski, Mistrzostw Europy, Mistrzostw Świata i Olimpiad. Czas Marka Dopierały, Grzegorza Kotowicza, Marka Witkowskiego i Justyny Iskrzyckiej (Brązowy medal -Tokio2021). Ale o tym opowiem Państwu przy innej okazji.

Bibliografia:
Wisner R., Szkic rozwoju życia sportowego przy kopalni "Silesia" w Czechowicach, Czechowice-Dziedzice, 1962