Niepozorni świadkowie historii. Zapomniane zabytki Czechowic

"Pamiątki" po Wehrmachcie

W związku z faktem, że w Czechowicach toczyły się walki w 1945 roku, a tereny te były wcześniej włączone do Rzeszy, armia niemiecka zbudowała tutaj umocnienia, z których niektóre zachowały się do czasów współczesnych.

Einmannbunker (Luftschutz) to rodzaj schronu służący do obserwacji. Były one budowane przez Wehrmacht na terenach przemysłowych, np. fabrykach, dworcach i elementach infrastruktury kolejowej. W krajach okupowanych takich jak Czechy i Polska służył do ochrony przed atakami partyzanckimi. Załogę takiego rodzaju bunkra stanowił jeden człowiek. Mógł to być żołnierz Wehrmachtu lub ewentualnie pracownik kolei. Taki schron charakteryzował się betonową obudową o grubości 15-20 cm. Obudowa ta była niejednolita, np. pokrywa bunkra był grubsza- tak jak na powyższym zdjęciu. Innego rodzaju typy takiego schronu miały inną budowę, np. stożkowatą lub kopułowo-stożkową. Dwa bunkry tego rodzaju, przedstawione powyżej na zdjęciu znajdują się obecnie na terenie naszego dworca PKP. Zostały zbudowane w latach 40 XX wieku i służyły do obserwacji. W okresie powojennym użytkowano je jako schrony obrony cywilnej.

Tunel, którego geneza sięga II wojny światowej

Tunel, znajdujący się pod torami (w pobliżu dworca PKP) służył do obrony przed nalotami oraz miał łączyć przyczółki węzła kolejowego. W trakcie wycofywania się armii niemieckiej miał on zostać wysadzony ale do tego nie doszło (za sprawą inż. Ludwika Londzina, który rozbroił ładunki wybuchowe w nocy z 27/28 I 1945 roku). Tunel jak widać na powyższym zdjęciu ma widoczne na ścianach deskowania oraz współczesne instalacje. Niestety został "ozdobiony" wątpliwej wartości napisami wykonanymi sprayem. Tunel współcześnie funkcjonuje jako przejście z jednej strony torowiska na drugą. Jest zatem wciąż użytkowany przez nas użytkowany.

Habsburskie mosty kolejowe

Budowa w XIX wieku na terenie naszego miasta Królewskiej Uprzywilejowanej Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda doprowadziła do powstania mostów, które służyły kolei przez ok. 150 lat. Niestety zostały one zniszczone w czasie modernizacji torowiska, prowadzonej w zeszłym roku. Z tego powodu poniższe zdjęcia można uznać za archiwalne.

Mostek ten został zbudowany w latach 60 XIX wieku, kiedy to była budowana austriacka kolej cesarska. Na zdjęciu powyżej widać małe sklepienie i przejście, które służyło do przeprowadzenia trzody chlewnej przez okolicznych gospodarzy. Most ten został zbudowany z kamienia, który charakteryzuje się dużą wytrzymałością na zginanie, ale małą na rozciąganie, co widać dobrze po sklepieniu łukowym. Mosty tego typu mogły znosić ogromne ciężary a szczególnie były projektowane na docisk.

Most ten również został zbudowany w czasie budowy kajzerowskiej kolei austriackiej. Jak widać ma trzy łuki a cała konstrukcja jest zbudowana z betonu. Ciekawostkę techniczną stanowi druga cześć mostu, która została zbudowana z belek stalowych wzmacnianych kratownicą pomiędzy belkami; most był nitowany, ponieważ budowano go na początku XX wieku a nie spawany, co wiązało się z tym, że ta stal nie nadawała się do spawania, ponieważ taką technologię wymyślono dopiero w latach 30 XX wieku. Wynalazł ją polski profesor Stefan Bryła. Na zdjęciu są również widoczne betonowe podstawy, które były podstawą dla dawnej kolei wąskotorowej, którą jeździli żołnierze Wehrmachtu do Szczyrku na wypoczynek (korzystając z przepustek na powrót z frontu).

W przypadku tych mostów, przy dokładniejszej obserwacji można było dostrzec typowy dla II połowy XIX wieku lub początku wieku XX styl konstrukcyjny. Okazał się on wyjątkowo trwały, biorąc pod uwagę tak długi okres eksploatacji mostów, który dobiegł końca dopiero w 2020 roku.

Jak można stwierdzić po zapoznaniu się z treścią tego artykułu, czasami przysłowiowy "wypad na miasto" może się przerodzić w małą wycieczkę historyczną. Można trafić na wiele interesujących "świadków historii" bardzo blisko miejsca zamieszkania. Dlatego krótka porada dla Czytelników- rozejrzyjcie się po swojej okolicy! Może traficie na jakiś stary Einmannbunker lub tunel z ciekawą historią? Jest ich całkiem sporo, choć często się ich nie dostrzega. Dlatego warto szukać historii nie tylko w "dalekim świecie" lub w murach muzeum, lecz także we własnym, rodzinnym mieście.

Poniżej znajduje się link do poszerzonej wersji tego artykułu. Wersja została opublikowana na ogólnopolskim portalu:

http://www.sww.w.szu.pl/index.php?id=artykuly_zabytki_w_czechowicach_dziedzicach_korczyk_cieslik