[FOTO] Historyczne ciekawostki: Zapałki już dogasa blask...

Czechowicka Zapałkownia to nie tylko jedna z najbardziej rozpoznawalnych marek w Polsce, ale to także jeden z najstarszych zakładów działających w naszym rejonie, niemalże od stu lat. Obecnie jest jedyną w Polsce i jedną z niewielu w Europie, fabryką, która produkuje "ogniste patyki" (tak zwali zapałki Chińczycy, którzy jako pierwsi wynaleźli je, na początku VI wieku n.e.).

Fabryka Zapałek w Czechowicach-Dziedzicach rozpoczęła swą działalność w 1921 roku. Jednak 26 września 1919 roku Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego, wydała postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia statutu "Towarzystwa Akcyjnego dla wyrobu zapałek "Silesia" ("Zundwaren Aktiongesellschaft "Silesia")", z siedzibą w Czechowicach obok Bielska. Statut określał cele Towarzystwa, najważniejszy z nich brzmiał: "urządzenie fabryki do wytwarzania zapałek i towarów zapalnych wszelkiego rodzaju". Wcześniej od czechowickiej firmy, na rynku zapałek działały zakłady w Sianowie (1845), w Częstochowie, (1881) i w Bystrzycy Kłodzkiej (1897), ale tylko w Czechowicach przetrwała do dnia dzisiejszego produkcja zapałek. W Bystrzycy Kłodzkiej, w starej fabryce jest Muzeum Filumenistyczne, a w Częstochowie - prywatne Muzeum Produkcji Zapałek.

Zakład w Czechowicach, już przed II wojną światową, był najnowocześniejszym w Polsce, z największą zdolnością produkcyjną. Produkty z czechowickiej Zapałkowni trafiały na krajowy rynek oraz na eksport do europejskich państw. W kilka lat po rozpoczęciu produkcji w branży zapałczanej wybuchł kryzys, który pogorszył sytuację zakładu. W związku z tym, jeden z największych graczy w branży zapałczanej na świecie - International Match Corporation - zaproponował w 1924 roku polskiemu rządowi utworzenie i wydzierżawienie monopolu zapałczanego.

Umowę podpisano rok później, a Polski Monopol Zapałczany, w tym także czechowicka fabryka, trafił na 20 lat w dzierżawę koncernu IMC. Dzierżawę przerwała II wojna światowa i okupacja niemiecka. Zakład w Czechowicach przeszedł pod zarząd niemiecki i produkował przez cały okres wojny. Działania wojenne nie spowodowały żadnych strat, więc już w kwietniu 1945 roku wznowiono w zakładzie produkcję zapałek.

Fabryką zarządzał Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej, który przejął ją 27 marca 1945 roku od dowództwa Oddziału Zdobywczego Wojskowej Jednostki N.28.855 (radzieckiego). Zakład wszedł w skład, reaktywowanego, Polskiego Monopolu Zapałczanego (z siedzibą w Warszawie), który zlikwidowano w 1951 roku. Kierowanie Zapałkownią przejął Zarząd Przemysłu Płyt, Sklejek i Zapałek (przekształcony w późniejszym okresie w Zjednoczenie Przemysłu Płyt, Sklejek i Zapałek). Modernizacja i rozbudowa hal produkcyjnych (z własnych środków finansowych), w latach siedemdziesiątych XX wieku, spowodowała, że zakład stał się największym i najnowocześniejszym w branży. Produkcja czechowickiej Zapałkowni zaspakajała 25% popytu na zapałki na krajowym rynku. Zapałkownia nie eksportowała w tamtym okresie swych produktów.

Po 1989 roku, roku zmian politycznych i gospodarczych, nastąpiło załamanie rynku zapałczanego w Polsce. Zakład pracował tylko cztery dni w tygodniu. Do kryzysu przyczyniły się: tanie zapałki z Białorusi, Rosji, Korei Południowej i Ukrainy oraz pojawienie się ogromnej ilości zapalniczek (pochodzących najczęściej z Chin).

Ogromną szansą na zwiększenie produkcji (i zatrudnienia) stał się kontrakt podpisany z egipskim partnerem, na dostawę dużej ilości patyczków (nie został ten kontrakt zrealizowany w całości). Zapałkownia znalazła nowego kontrahenta, w Niemczech, który zamówił dostawy gotowych, standardowych zapałek. Warunkiem dostaw zapałek na niemiecki rynek było dostosowanie produkcji do niemieckich wymagań jakościowych. Przeprowadzono zmianę technologii produkcji zapałek, dostosowując ją do wymagań norm europejskich.

W 1995 roku Zapałkownia zawarła porozumienie z niemiecką firmą KM na uruchomienie produkcji zapałek reklamowych (w dwóch formatach). Wzrósł eksport zapałek i utrzymywał się na poziome 40% całkowitej sprzedaży. Produkty Zapałkowni trafiały m.in. na rynki Europy, Afryki, Ameryki Południowej i Bliskiego Wschodu. Zwiększyła się także oferta fabryki: zapałki reklamowe książeczkowe, podpałki do grilla, galanteria zapałczana, zapałki sztormowe, zapałki kominkowe, zapałki gabinetowe, zapałki dymne, zapałki offsetowe, zapałki gospodarcze, zapałki świecowe, rozpalacze, paliwa do biokominków, zapalniczki, zapalarki, etc. Wszystkie produkty spełniają normy polskie i europejskie, są bezpieczne dla użytkownika i środowiska.

1 kwietnia 2007 roku Przedsiębiorstwo Państwowe Czechowickie Zakłady Przemysłu Zapałczanego zostało skomercjalizowane i przekształcone w spółkę Fabryka Zapałek "Czechowice" S.A., której jednoosobowym akcjonariuszem został Skarb Państwa. 18 sierpnia 2011 roku sprzedano 850 00 akcji spółki (co stanowiło 85% kapitału zakładowego) firmie PCC Consumer Products Sp. z o.o. od 27 czerwca 2014 roku, Fabryka Zapałek "Czechowice" S.A. zmieniła nazwę na PCC Consumer Products Czechowice S.A. i pod taką nazwą funkcjonuje do dnia dzisiejszego. Wielkim walorem zapałek z czechowickiej firmy były cudowne etykiety zapałczane, kiedyś naklejane na drewniane pudełka, a dziś drukowanie na kartoniku i sklejane.

26 listopada 2020 roku walne zgromadzenie akcjnariuszy czechowickiej Zapałkowni zdecydowało o zaprzestaniu działalności. Zakład będzie pracował do ostatniego dnia lutego przyszłego roku. Ładny prezent na stulecie sprawili pracownikom fabryki, mieszkańcom naszego miasta i gminy oraz entuzjastom industrialnych dziejów akcjonariusze Zapałkowni. Nic dodać nic ująć.

Artykuł powstał w oparciu o materiały Fabryki Zapałek "Czechowice" S.A. Jego większa część ukazała się w "Tramwaju Cieszyńskim" w 2019 roku.