[Ciekawe miejsca] Spacer szlakiem bielskich murali

W Polsce w ostatnich latach zaczęto doceniać murale jako ważny element miejskiego krajobrazu, który odświeża jego wizerunek i wprowadza nowego ducha w często zdegradowane, zapomniane zakątki. Obok Bielska-Białej bogatą kolekcją murali mogą pochwalić się miasta takie, jak Łódź, Poznań, Częstochowa, Gdynia, Katowice, Kraków, Gdańsk, Białystok, Gorzów Wielkopolski, Bydgoszcz czy Wrocław.

Kolekcję bielskich murali tworzą 22 dzieła, w większości rozlokowane w centrum miasta, na ścianach zabytkowych kamienic, fasadach budynków oraz na innych obiektach architektonicznych. Galeria Bielska BWA od 2008 roku aktywnie wspiera realizacje murali w przestrzeni miejskiej - jako pierwsze powstały trzy murale: "Okna" Karoliny Zdunek i "To tłum" grupy Twożywo na fasadzie Galerii oraz "Wielki błękit" Joanny Stańko na kamienicy przy ulicy Sikorskiego 10.

Murale w stolicy Podbeskidzia zaczęły pojawiać się w 1996 roku. Pierwszy - pod wiaduktem przy PCK został namalowany przez Dariusza Gierdala i nosił nazwę Primavera. Mural ten przetrwał zaledwie parę lat. Potem ściany przy PCK przejęli graficiarze i streetartowcy. Swoje prace na bielskich budynkach przedstawiali cenieni współcześni malarze - Wilhelm Sasnal oraz Leon Tarasewicz. Mural Sasnala znajdował się a budynku Galerii Bielskiej BWA w latach 2000-2001, a dzieło Tarasewicza na ścianie Gemini Parku w latach 2009 - 2012. Mural "Frasunek" przy ulicy Cieszyńskiej 59, autorstwa Malika, poświęcony problemowi ginięcia wróbli w miastach, istniał w latach 2015-2019.

Wielki boom na murale rozpoczął się na dobre w 2014 roku, wraz z projektem "oBBraz miasta", realizowanym przez Galerię Bielską BWA we współpracy z Fundacją Galerii Bielskiej, a dofinansowanym przez Urząd Miasta w Bielsku-Białej. W pierwszych edycjach zaprezentowali się artyści z Bielska-Białej i regionu. Powstało wówczas dziewięć wielkoformatowych murali.

Oprócz tego do Bielska-Białej co roku latem przyjeżdżają artyści z całego świata w ramach wydarzenia "Beyond Time / Poza czasem". To międzynarodowe rezydencje artystyczne organizowane przez Galerię Bielską BWA, podczas których powstają prace w przestrzeni publicznej. Są to nie tylko murale, ale i artefakty wykorzystujące sztukę nowych mediów, m.in. wideoinstalacje i mapping 3D.

Po wstępie teoretycznym w końcu przyszedł czas na spacer. Duża część murali została zaznaczona na mapie Google Maps.

1. Noc Świętojańska, fasada budynku przy ul. Cieszyńskiej 36. Autor: Natalia Rak

Projekt powstał w 2016 roku. Odwołuje się do Nocy Świętojańskiej - pradawnego święta słowiańskiego związanego z letnim przesileniem Słońca, w szczególności ze zwyczajem plecenia wianków przez młode dziewczyny. Praca przedstawia kobietę w profilu na tle jeziora, w wianku uplecionym z polskich kwiatów. Na muralu swoje miejsce znalazł również lokalny gatunek motyla (zygzakowiec kokornakowiec), ponieważ od 2014 roku podejmowane są próby przywrócenia tego wymarłego gatunku do bielskiej Doliny Wapienicy.

Natalia Rak jest absolwentką Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi. Dyplom uzyskała w pracowni Projektowania Grafiki Przestrzennej i Plakatu u prof. S. Iwańskiego, aneks w pracowni Ilustracji i Komiksu u prof. G. Kołata. Autorka licznych monumentalnych murali, które realizuje w różnych zakątkach świata, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Hiszpanii, Szwecji, Rosji i we Włoszech. Oprócz streetartu zajmuje się również malarstwem i projektowaniem. Mural wykonany w projekcie "oBBraz miasta #3" organizowanym przez Fundację Galerii Bielskiej i Galerię Bielską BWA.

2. Kamienica z tramwajami, fasada budynku przy Placu Żwirki i Wigury. Autorzy: Jacek Grabowski i Piotr Wisła

Praca przedstawia widok na ulicę Zamkową i sunący po niej tramwaj. Aby upamiętnić pilotów Franciszka Żwirko i Stanisława Wigurę - patronów placu - na malowidle umieszczono samolot RWD. Dzieło upamiętnia bielskie tramwaje, które z łezką w oku wspominają starsi mieszkańcy miasta. Jako wzór do jego powstania posłużyła pocztówka z lat 30. XX w. przedstawiająca tzw. mijankę tramwajową.

Warto przypomnieć, że tramwaje elektryczne w Bielsku pojawiły się wcześniej niż w Warszawie, Krakowie czy nawet Wiedniu! Pierwsza próbna jazda bielskiego tramwaju odbyła się 23 października 1895 roku. Popularność tramwaju rosła z roku na rok, jego obecność stałą się nieodzownym elementem pejzażu miasta. Linia tramwajowa nr 1 biegła od dworca kolejowego ulicami: 3 Maja - Zamkową - 1 Maja - przez pl. Mickiewicza - Partyzantów - gen. Józefa Kustronia - Olszówka - do Cygańskiego Lasu (dzisiejsze nazwy ulic). W latach 1925-1926 wybudowano nowy odcinek trasy tramwajowej, przebiegał on ulicą Zamkową i Partyzantów (Blichową) przez plac Żwirki i Wigury (wówczas Wyzwolenia), na którym powstała najdłuższa w Bielsku 90-metrowa mijanka. Plac Żwirki i Wigury stał się centralnym punktem linii tramwajowej. Od 1951 roku w mieście funkcjonowała również linia nr 2, która kursowała od dworca ul. Piastowską do Hulanki. Tramwaje zlikwidowano w mieście w 1971 roku.

Jacek Grabowski jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu (1974), jest artystą zajmującym się projektowaniem graficznym, fotografią, projektowaniem wnętrz, pomników, malarstwem. Piotr Wisła natomiast studiował w Instytucie Wychowania Plastycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Filia w Cieszynie). Artysta działa w dziedzinie grafiki użytkowej, malarstwa i rysunku. Jest autorem wielu projektów i realizacji z dziedziny plakatu, książki, ilustracji i całościowych wizualizacji.

3. To tłum, fasada wschodnia Galerii Bielskiej BWA przy ul. 3 Maja 11. Autor: duet Twożywo

Praca powstała w 2008 roku. Pomiędzy figurami ludzkich postaci ukryty jest tytułowy napis. Tłum pozbawiony jest indywidualnych cech, jest adresatem mniej lub bardziej szalonych i groźnych idei oraz obietnic. Mural podejmuje problemy egzystencji jednostki w społeczeństwie.

Twożywo to duet artystyczny działający w latach 1998-2011 roku, stworzony przez Krzysztofa Sidorka i Mariusza Libela. Ich streetartowa sztuka (billboardy, wlepki, plakaty, murale) nakierowana jest przeważnie na problemy społeczne lub stanowi aktualny komentarz do rzeczywistości. Grupa inspirowała się w swoich działaniach m.in.: konstruktywizmem, futuryzmem, pop-artem. W 2006 roku otrzymała Paszport "Polityki" w kategorii sztuki wizualne.

4. Czułość drzew, fasada Galerii Bielskiej BWA przy ul. 3 Maja 11. Autor: Małgorzata Rozenau

Praca powstawała w latach 2018-2019. Mówi o kontakcie człowieka z naturą, nawiązuje również do drzew znajdujących się po przeciwnej stronie ulicy, odbijających się w przeszklonej fasadzie galerii.

Autorką dzieła jest Małgorzata Rozenau, która do kompozycji w zielono-brązowej tonacji dodała również bohaterów - kobietę i mężczyznę. - Są to ludzie, zrośnięci z drzewami, wsłuchani, medytujący w ich otoczeniu czy obejmujący je w geście drzewoterapii - mówiła o swoich postaciach.

Małgorzata Rozenau to malarka i projektantka związana z katowicką Akademią Sztuk Pięknych, w której prowadzi pracownię Kompozycji I i II roku w katedrze Malarstwa. Współpracuje z fundacjami ekologicznymi, realizując projekty i mobilne wystawy, związane z edukacją ekologiczną i działaniami streetartowymi.

Mural powstał w projekcie Festiwal sztuki czeskiej w Bielsku-Białej, który zorganizowała Galeria Bielska BWA.

5. Okna, tylna fasada Galerii Bielskiej BWA od ul. Adama Mickiewicza. Autor: Karolina Zdunek

Mural stworzony w 2008 roku w projekcie "Prze/mieszczanie malarstwa" jest ciekawą artystyczną grą - powiela rzeczywistą przeszkloną fasadę galerii.

Karolina Zdunek jest absolwentką Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Dyplom z wyróżnieniem uzyskała w pracowni prof. Krzysztofa Wachowiaka. Zdobyła także specjalizację z malarstwa ściennego oraz plakatu. Otrzymała Grand Prix podczas 37. Biennale Malarstwa "Bielska
Jesień 2005". Artystka w swojej pracy artystycznej interesuje się formami geometrycznymi, z których tworzy malarskie iluzje przestrzeni architektonicznych.

6. Blue Monday, budynek przy ul. Adama Mickiewicza 3. Autor: Mateusz Gapski "Bezt"

Praca z 2017 roku przedstawia młodą, współczesną kobietę trzymającą donicę z ogromnych rozmiarów rośliną - monsterą. Autora, Mateusza Gapskiego zainspirowały motywy znajdujące się na fasadzie zabytkowej, secesyjnej kamienicy z 1905 roku, na której wykonał swoje dzieło - floralne ornamenty oraz kobieca maska o niepokojącym wyrazie twarzy.

Mateusz Gapski działający pod pseudonimem Bezt należy do znanego na całym świecie streetartowego kolektywu Etam Cru. Gapski jest absolwentem Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi na Wydziale Grafiki i Malarstwa. W latach 1999-2000 zaczął tworzyć graffiti. Lubi przestawiać realne przedmioty i postaci ludzkie w nieoczekiwanych sytuacjach. W ten sposób zaprasza widza do świata jego własnej wyobraźni, w której znaczenie i sens nigdy nie są ściśle określone. Bezt ma na swoim koncie wiele murali w Polsce i za granicą.

Mural powstał w projekcie "oBBraz miasta #4", zorganizowanym przez Fundację Galerii Bielskiej i Galerię Bielską BWA, współfinansowanym z budżetu Gminy Bielsko-Biała.

7. Bielsko-Biała to plac zabaw, ul. Henryka Sienkiewicza 9. Autor: Piotr Graff

Mural młodego bielskiego artysty namalowany w 2015 roku przedstawia gromadę dzieci bawiących się w kolorowej scenerii panoramy Bielska-Białej. W kilkumetrowej kompozycji zabawkami dzieci stają są zminiaturyzowane charakterystyczne budowle miasta: ratusz, Teatr Polski, Zamek książąt Sułkowskich i Katedra św. Mikołaja. Praca przywołuje również nieodłączne elementy, które stały się w ciągu dziejów miasta jego wizytówkami, tj. kultowy Fiat 126p produkowany w bielskiej Fabryce Samochodów Małolitrażowych, postaci Bolka, Lolka i Reksia stworzone w Bielskim Studiu Filmów Rysunkowych, a także żaby we frakach z fasady secesyjnej kamienicy "Pod Żabami". Na muralu nie zabrakło również kolejki linowej kursującej na szczyt góry Szyndzielni, czy też szybowca SZD-9 Bocian zaprojektowanego w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym w Bielsku-Białej.

Mural powstawał w 2015 roku w ramach II Młodzieżowego Amatorskiego Festiwalu Inspiracji Artystycznych Sztuka Włączania zorganizowanego przez bielską Fundację Jonatan - Pomagamy dzieciom z wyzwaniami oraz Dom Kultury im. Wiktorii Kubisz.

Jego autor, Piotr Graff jest absolwentem Grafiki w Instytucie Sztuki w Cieszynie - filii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

8. Pszczoła, tylna fasada budynku Domu Kultury im. Wiktorii Kubisz przy ul. Juliusza Słowackiego 17. Autorzy: Taki Myk & Skucha

Mural "Pszczoła" powstał w 2014 roku w programie Festiwalu Graffiti i Sztuk Młodzieżowych organizowanego przez Fundację ARTica w partnerstwie z Domem Kultury im. Wiktorii Kubisz. Jego autorami są streetartowcy, grafficiarze działający pod pseudonimami Taki Myk i Skucha. Powstałe dzieło było silnie inspirowane otoczeniem - zostało umieszczone na ścianie oddzielającej ośrodek kultury i zakład karny. Na muralu symbolicznie zaznaczono również dwa światy: natura reprezentowana przez pszczołę jest miejscami "poprzerywana" wytworami rąk ludzkich - mechanizmami i maszynami.

Taki Myk (zwany także Wx2) to Wojciech Wiśniewski - absolwent Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. Z graffiti związany od 1995 roku, zaczynał od writingu, by skupić się w końcu na technice szablonu. Malował na ulicach wielu miast Polski i Europy.

9. Koronkowy mural NeSpoon, ściana kamienicy przy ul. Jana III Sobieskiego 54. Autor: NeSpoon

Mural został zrealizowany w 2015 roku przy użyciu szablonów i sprayów. Przedstawia ogromnych rozmiarów ażurowy wzór, który swoją stylistyką nawiązuje do ręcznie wytwarzanych koronek klockowych, powstających w najstarszym ośrodku koronczarskim w Polsce - w małopolskiej miejscowości Bobowa.

Autorką muralu jest polska artystka działająca pod pseudonimem NeSpoon, która od 2009 roku tworzy koronkowe dzieła - zarówno w postaci murali, tak jak w Bielsku-Białej, jak i obrazów, instalacji artystycznych oraz ceramicznych płaskorzeźb. Swoje prace prezentuje w galeriach sztuki oraz w przestrzeni publicznej, nadając im charakter interwencji artystycznych. Koronkowe murale
NeSpoon można podziwiać na całym świecie, m.in. w Chinach, Indiach, Australii, Finlandii, Portugalii, Francji oraz we Włoszech.

Mural został wykonany w projekcie "oBBraz miasta #2" organizowanym przez Fundację Galerii Bielskiej i Galerię Bielską BWA.

10. Wielki błękit, budynek przy ul. gen. Władysława Sikorskiego 10. Autor: Joanna Stańko

Mural namalowany w 2010 roku przedstawia białe kwiaty lotosu na niebieskim tle, które kojarzą się z obłokami na pogodnym niebie. W dolnej części pracy zostały wymienione nazwy miast partnerskich Bielska-Białej. Artystka miała na celu wprowadzić w przestrzeń miejską więcej intensywnych kolorów, a także stworzyć charakterystyczny punkt w Bielsku, który miałby szansę stać się miejscem spotkań. Praca powstała w programie akcji artystycznej Galerii Bielskiej BWA "Prze/mieszczanie malarstwa".

Autorka, Joanna Stańko (ur. 1950) ukończyła warszawską Akademię Sztuk Pięknych na Wydziale Grafiki. Początkowo poświęciła się instalacji i sztuce performansu. Pod koniec lat 80. powróciła do malarstwa. Bielski mural jest dowodem na zainteresowanie artystki szablonem.

11. M-city 744, ściana Starej Fabryki przy Placu Żwirki i Wigury 8. Autor: Mariusz Waras

Znany polski artysta streetartowy Mariusz Waras w 2014 roku wykonał mural na ścianie Starej Fabryki - dawnego Muzeum Techniki i Włókiennictwa, oddziału Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej. Praca nawiązuje do przemysłu włókienniczego Bielska, którego zabytki można oglądać w muzeum. Dzieło powstało w programie Industriady 2014, z inicjatywy Muzeum Historycznego.

- Zależało mi na tym, aby obraz, który powstanie, nie był tylko odzwierciedleniem procesu technologicznego, ale chciałbym, aby oglądający widzieli tam również pejzaż". - mówi artysta.

Mariusz Waras zajmuje się głównie malarstwem monumentalnym i grafiką, ale nieobce są mu realizacje z dziedziny architektury, rzeźby, performansu i scenografii. W projekcie o nazwie "m-city" zrealizował kilkaset murali na całym świecie, które swoimi monochromatycznymi wizerunkami nawiązują do pejzażu miejskiego. Na murach wielu miast widnieją jego gigantyczne statki, sterowce, fantastyczne samoloty, pociągi, olbrzymie dźwigi, a także dziwaczne pojazdy.

12. Dmuchawiec, budynek przy ul. Piotra Czajkowskiego 3. Autor: Raquel Gomez Dueñas (Labuenaylamala)

Mural został wykonany w czwartej edycji międzynarodowych rezydencji artystycznych "Beyond Time/Poza czasem 2015" organizowanych przez Galerię Bielską BWA. Pracę zrealizowała hiszpańska artystka z Barcelony - Raquel Gomez Dueñas, działająca pod pseudonimem Labuenaylamala (obecnie Elbi Elem). Tytuł muralu nawiązuje do dziecięcej zabawy w zdmuchiwanie nasion dmuchawca i wypowiadania przy tym intencji, aby spełniły się życzenia.

Labuenaylamala realizowała już kilka murali w Barcelonie, Cordobie i na portugalskich Azorach. Poza malarstwem zajmuje się w swojej twórczości również rzeźbami kinetycznymi i instalacjami. Jej język artystyczny koncentruje się na geometrycznych formach, artystka inspiruje się architekturą, pejzażem miejskim, teksturami i ulicą.

13. Kozica, blok przy ul. Morskie Oko 23 na Osiedlu Karpackim. Autor: Ilona Krieser

Mural bielszczanki, Ilony Krieser zrealizowany na 10-piętrowym bloku zainaugurował drugą edycję projektu "oBBraz miasta" w 2015 roku. To minimalistyczny mural z kozicą stojącą nad oblodzonym urwiskiem skalnym. Tatrzańska kozica patrzy na bielszczan, przechodniów i ruchliwą przelotową aleję Andersa z wysokiej ściany niczym ze szczytu góry.

- Projekt powstał w nawiązaniu do szczytu Mnich, który znajduje się nad Morskim Okiem. Śnieg w kotle Mnicha zalega przez cały rok, dlatego projekt jest nieco monochromatyczny. W moim odczuciu oddaje to surowość tatrzańskiej skały w powiązaniu z wielkomiejską bryłą bloku mieszkalnego. Realizm przedstawionej kozicy ociepla zimowy klimat muralu - mówiła o projekcie autorka.

Ilona Krieser jest bielszczanką, absolwentką edukacji artystycznej w Instytucie Sztuki na Wydziale Artystycznym w Cieszynie, Filii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jest wielką pasjonatką gór. Przy tworzeniu muralu pomagał artystce Jarosław Mączka.

14. Sztuka dla lepszego życia, ściana oporowa przy ul. Partyzantów. Autor: Izabela Ołdak

Praca powstała w latach 2014-2015. Autorka tworząc go przy ruchliwej, przelotowej arterii miasta z pozostałościami bielskich fabryk, chciała nasycić go bogatą ornamentyką i intensywnymi kolorami.

- Mural dotyczy piękna natury, odwołuje się do miłości, płodności, witalności i wzrostu. Pojawiają się na nim elementy, formy organiczne symbolizujące życie, które sprawiają, że człowiek może poczuć dobrą energię - tłumaczyła ideę muralu artystka.

Izabela Ołdak jest absolwentką Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu, dyplom na Wydziale Malarstwa uzyskała w 2007 roku. Zajmuje się malarstwem, performansem, nowymi mediami, projektami typu site-specific, działaniami w przestrzeni publicznej oraz projektami kuratorskimi.

15. Sowa, budynek przy ul. Stefanii Sempołowskiej 1. Autor: Artur Bosowski (Turbos)

Dzieło zostało stworzone przez bielskiego artystę, Artura Bosowskiego, działającego pod pseudonimem Turbos. Mural powstał w pierwszej edycji projektu "oBBraz miasta" w 2014 roku, zorganizowanego przez Fundację Galerii Bielskiej i Galerię Bielską BWA. Przedstawia surrealistyczny wizerunek sowy z ludzkimi oczami. Interpretacji tego obrazu może być wiele - sam autor uważa, że można go traktować np. jako metaforę artysty i jego wizji.

Turbos urodził się w 1980 roku w Bielsku-Białej. Swoją przygodę z rysunkiem rozpoczął już jako uczeń. Pod koniec lat 90., obserwując pojawiające się w tym czasie w Polsce pierwsze prace graffiti, postanowił tworzyć własne realizacje. Artysta znany jest z hiperrealistycznego sposobu malowania. Współtworzył scenografie do spektakli w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej pt. "Piaskownica" oraz "Testament Teodora Sixta". Był uczestnikiem wielu projektów artystycznych oraz ogólnopolskich wydarzeń graffiti.

16. Pasterz, budynek przy ul. 11 listopada 74. Autorzy: Projekt Etnograff

Realizacja grupy Projekt Etnograff pt. "Pasterz", to czarno-biały, fotorealistyczny mural przedstawiający postać pasterza niosącego owcę. Inspiracją dla autorów muralu było zdjęcie autorstwa Arkadiusza Dziczka wykonane w Himalajach, przedstawiające pasterza wędrującego z owcami, który wziął na ręce nowo narodzoną owieczkę, zbyt słabą, by mogła nadążyć za stadem.

Projekt Etnograff tworzą Katarzyna "Katka" Dyga-Szymonowicz i Maciej "Kamer" Szymonowicz, którzy wprowadzili do świata graffiti beskidzki folklor, nadając archaicznym postaciom, wzorom i symbolom nowe życie. Artyści znani są z niestandardowych działań w przestrzeni publicznej.

Kamer, urzeczony historią pasterza, który zawrócił, by zabrać owieczkę, postanowił przenieść tę symboliczną scenę na mural, wykorzystując jednocześnie elementy folkloru beskidzkich górali. Z kolei Katka wykonała wycinankę.

Praca została zrealizowana w 2014 roku w pierwszej edycji projektu "oBBraz miasta", organizowanego przez Fundację Galerii Bielskiej i Galerię Bielską BWA.

17. Zielone płuca, fasada budynku Bielskiej Fabryki Szczotek i Pędzli "Befaszczot" przy ul. Ignacego Paderewskiego 7. Autor: Dawid Celek

Mural powstał na budynku Bielskiej Fabryki Szczotek i Pędzli "Befaszczot" przy ulicy Ignacego Paderewskiego. Przedstawia drzewo na tle beskidzkiego krajobrazu, którego korona przybrała kształt zielonych płuc. Zawiera przesłanie o roli czystego powietrza i potrzebie dbania o stan środowiska. Autor zawarł w pracy elementy drewnianej zabudowy typowej dla Beskidów. Mural jest częścią mikroprojektu pn. "Powietrze nie zna granic" w ramach Programu Współpracy Transgranicznej INTERREG V-A Polska - Słowacja 2014-2020, którego celem było podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz turystów odwiedzających Bielsko-Białą w temacie ochrony powietrza i środowiska naturalnego. Inicjatorem projektu było Stowarzyszenie "Region Beskidy".

Dawid Celek jest absolwentem architektury na Politechnice Wrocławskiej. W swoim dorobku ma już kilka murali, m.in. w Warszawie, Gdańsku, Kołobrzegu i Bielsku-Białej.

18. BB pozdrawia świat, budynek przy ul. Józefa Piłsudskiego 15. Autorzy: Timothy Fisher, Sean Hamilton, Megan Jones

Mural przedstawia antropomorficzne ptaki: jeden, kroczący dumnie, symbolizuje Bielsko-Białą, historię, wiedzę, elegancję i wyjątkowość, zaś grupa trzech postaci z lewej strony malowidła nawiązuje do trojga autorów, którzy przyjechali do Bielska-Białej, aby pracować artystycznie, poznawać ludzi, miasto, jego historię i kulturę. Twórcy w pracy umieścili też maki tworzące dywan kontrastujący kolorystycznie z resztą pracy. Amerykańskich artystów zainspirowały bielskie żaby z frontonu secesyjnej kamienicy, znajdującej się w pobliżu (na rogu ul. targowej i Wojska Polskiego).

Autorami muralu są artyści z miasta Grand Rapids w stanie Michigan (USA) - profesor Timothy Fisher oraz jego studenci - Sean Hamilton i Megan Jones, którzy są związani naukowo z wydziałem artystycznym Grand Valley State University. Grand Rapids jest zaś partnerskim miastem Bielska-Białej. Praca upamiętnia jubileusz 25-lecia współpracy między oboma miastami.

19. Mural Ireny Sendlerowej, budynek przy ul. księdza Józefa Stojałowskiego. Autorzy: Małgorzata Rozenau i Dariusz Paczkowski z 3Fala.art.pl

Praca jest poświęcona pamięci Ireny Sendlerowej. Powstała w 2014 roku jako jeden z kilku murali, które zostały zrealizowane w różnych polskich miastach w programie ogólnopolskiej inicjatywy Fundacji Klamra. Przedstawia postać Ireny Sendlerowej - polskiej działaczki społecznej i charytatywnej, która zasłużyła się szczególnie swoimi działaniami podczas wojny - udało się jej wyprowadzić z getta warszawskiego około 2500 dzieci i umieścić je w prywatnych domach, sierocińcach, klasztorach
i ochronkach. Zaszyfrowaną kartotekę z listą dzieci ukryła zakopaną w słoikach w ogrodzie, co pozwoliło na połączenie po wojnie dzieci z ocalałymi rodzicami i krewnymi. Sendlerowa zmarła w 2008 roku.

Małgorzata Rozenau jest absolwentką Wydziału Grafiki ASP w Katowicach. Zajmuje się malarstwem i projektowaniem graficznym. Pracuje w Katedrze Malarstwa na macierzystej uczelni. Dariusz Paczkowski jest działaczem społecznym, streetartowcem i animatorem życia kulturalnego.

20. Scalenie, fasada Domu Handlowego "Wokulski" od strony ul. 11 Listopada. Autor: Swanski

Praca przedstawia walczące ze sobą zwierzęta - orła i smoka. Powstał na elewacji Domu Handlowego przy moście na rzece Białej. Jego autorem jest warszawski artysta działający pod pseudonimem Swanski. est to kolejna autorska realizacja z cyklu "Gąszcz" stanowiąca oryginalne studium natury. Streetartowiec tym projektem zwrócił uwagę na prawa przyrody, mające bezpośrednie przełożenie na ludzkie relacje - w świecie ludzi, tak samo jak w świecie zwierząt, trwa nieustanna walka, a wszystko, mimo pozornego chaosu, odbywa się w stałym porządku.

Swanski urodził się w 1980 roku. Jest malarzem, grafikiem, ilustratorem, autorem animacji i teledysków, uznanym w kraju i za granicą artystą wielu form, kojarzonym z urban culture, odnoszącym już pierwsze sukcesy na aukcjach sztuki współczesnej. Jego sztuka często komentuje i dokumentuje otaczającą go rzeczywistość.

Mural powstał w 2018 roku w piątej edycji projektu "oBBraz miasta", realizowanego przez Fundację Galerii Bielskiej i Galerię Bielską BWA.

21. Matka Ziemia, mural w Parku im. Juliusza Słowackiego. Autor: Dawid Celek

Mural "Matka Ziemia" powstał w 2016 roku w programie VI Beskidzkiego Festiwalu Dobrej Energii. Jego autorem jest Dawid Celek, który wygrał konkurs zorganizowany przez Biuro Zarządzania Energią Urzędu Miejskiego, BBOSiR oraz Galerię Bielską BWA. Celem konkursu było wyłonienie pracy, która swoją tematyką będzie przypominać o potrzebie ochrony klimatu i ozdobi przestrzeń wokół boiska w parku. Wyróżnienie zostało przyznane autorowi za nowatorski styl odwołujący się bezpośrednio do kampanii "Bielsko-Biała chroni klimat".

Dawid Celek jest absolwentem architektury na Politechnice Wrocławskiej. W swoim dorobku ma już kilka murali, m.in. w Warszawie, Gdańsku i Kołobrzegu.

22. Powrót do korzeni, fasada budynku przy ul. Piastów Śląskich 10. Autorzy: duet Olliemoonsta

Hiszpański duet artystyczny Olliemoonsta tworzą Naza del Rosal i Juan Rico. Artyści w swoich obrazach, ilustracjach i muralach podejmują tematykę piękna wśród tubylczych plemion i kultur na całym świecie, odwołują również się do koncepcji współczesnych "miejskich plemion".

Tematem pracy jest kultura górali beskidzkich przetworzona poprzez kolorową, ilustracyjną stylistykę. Artyści zatytułowali ją "Back to the Roots", czyli "powrót do korzeni", ponieważ po kilku latach powrócili do Bielska-Białej, miasta od którego ich kariera artystyczna nabrała wyjątkowego tempa.

Artyści wystawiali swoje prace w wielu miastach i państwach na świecie, m.in. w Madrycie, Alkali, Montrealu, Toronto i Vancouverze. Ich murale można podziwiać w Hiszpanii, Portugalii, Wenezueli i na Dominikanie. Inicjatorem powstania muralu była Spółdzielnia Mieszkaniowa "Strzecha", a koordynatorem merytorycznym prac artystycznych i partnerem w realizacji - Galeria Bielska BWA.

Źródło: Bielsko-Biała. Murale, wydawnictwo Miasta Bielska-Białej, 2019 - wydanie drugie uzupełnione. Broszurę wraz z mapą w formacie pdf można pobrać tutaj.